1836 voor Dummies

[Alexis Eversly]

1836 voor Dummies

Inleiding

Pumpkins & Parchment is een historische RPG, die zich afspeelt in het verleden. Dat is natuurlijk handig voor degenen die dol zijn op geschiedenis en er veel vanaf weten, maar minder handig voor degenen die eigenlijk nauwelijks weten wat het verschil tussen 1930 en 1830 is. Natuurlijk is het geen groot probleem dat je niet veel van de geschiedenis af weet. Zolang je maar niet over auto's en iPhones begint te praten, zal de rest je niet boos aankijken. Maar wil je je wel in de geschiedenis verdiepen, dan kun je hier terecht! Allerlei kleine details en grote overzichten vind je hier, zodat je met een gerust hart aan de slag kunt. Nogmaals, vind je het niet zo interessant, dan ben je absoluut niet verplicht om je met de details bezig te houden!

De grote lijnen - Wat voor periode is dit?

De 19e eeuw is eigenlijk één grote overgangsperiode van de "ouderwetse" verlichting naar de moderne tijd. De industrie is in grote opkomst, waardoor een andere belangrijke bevolkingsgroep ineens meer macht krijgt, namelijk de rijke burgers. Niet langer zijn het alleen de adel en de kerk die de macht in handen hebben, want ze moeten dit steeds vaker delen. Aan de ene kant heb je dus de druk van de oude gewoontes, de oude etiquette en de kerk, aan de andere kant heb je de opkomende industrie, vrijheid en het nieuwe geld.

Arm - Kinderarbeid, Fabrieken en weinig te eten

De verschillen tussen rijk en arm waren in de 19e eeuw nog erg groot. Arme gezinnen bestonden vaak uit veel familieleden. Ze woonden of op het platteland en werkten als boeren, of woonden in de stad en werkten als fabrieksarbeiders. Bijna de hele familie werkte mee om genoeg geld te verdienen. In theorie moesten de kinderen naar school, maar in de praktijk kwam daar eigenlijk weinig van terecht. De modernste wetgeving qua kinderarbeid in 1826, stelde alleen maar vast dat een kind maximaal 12 uur per dag mocht werken, wat al een verbetering was van de 16 of zelfs 18 uur daarvoor. In 1833 kwamen er nieuwe regels, dat kinderen onder 9 helemaal niet mochten werken (behalve bij bepaalde beroepen), dat kinderen tussen de 9 en 13 maar 8 uur per dag mochten werken en kinderen onder de 18 maar 12 uur per dag.
Fabriekseigenaren gaven niet veel om de werkomstandigheden van de arbeiders, het belangrijkste was het geld verdienen, dus fabrieksarbeiders moesten zoveel mogelijk werk verzetten tegen zo weinig mogelijk loon. Deze situatie zou de eerstvolgende jaren nog niet verbeteren.
Op het platteland was het niet veel beter. Meestal werkte het hele gezin mee op het land, vooral als het oogsttijd was. Geld werd er nauwelijks verdiend met de opbrengst van voedsel, men had eigenlijk net genoeg geld om zichzelf te voeden, of soms juist net niet.
Een andere optie qua werk voor de lage klasse was het werken als huishoudelijk werker, voor zowel mannen als vrouwen. Bijna alle families uit de midden- of hoge klasse hadden werkers in huis, van keukenmeiden tot butlers.

De middenklasse - Genoeg geld, maar weinig macht

De middenklasse was maar een kleine groep mensen, die vaak bestonden uit winkeliers of fabriekseigenaars. Weinig oud geld dus, maar voornamelijk nieuw geld dat zelf werd verdiend. De mensen in de middenklasse hadden een prettig leven: ze hoefden zich nou eenmaal niet druk te maken of ze wel genoeg eten op tafel hadden en hadden genoeg tijd om hun kinderen een goede educatie te geven. Nadelen aan dit leven was echter wel dat ze weinig politieke macht hadden; die lag nog steeds bij de adel. Maar als je mocht kiezen tussen veel geld, maar weinig macht en weinig geld en nog steeds weinig macht, dan was de keuze snel gemaakt.

De adel - Geld, macht, wat wil je nog meer?

De adel had al sinds vroege tijden de gedeelde macht met de kerk. In Groot-Brittannië zijn, van laag naar hoog, de volgende titels in gebruik: sir (als predicaat), Baronet (uitsluitend mannelijk), Baron, Viscount (burggraaf), Earl (Engelse graaf), Marquess (markies), Duke (hertog), Prince (prins) en King (koning). Titels waren vaak uitsluitend erfbaar door mannen, de vrouw kreeg de titel van haar man. Hoge functies werden vaak bekleed door de adel: het Britse Hogerhuis bestond alleen maar uit mannen van adel en de hogere posities in het leger en de kerk gingen ook vaak naar edellieden.
Etiquette en oude regels waren altijd erg belangrijk voor de adel. Vooral de oudere mensen gingen niet graag mee met de industrialisatie, maar enkele jongere mensen stonden open voor veranderingen.

Onderwijs

Het onderwijs was wettelijk geregeld. In die tijd was het al de bedoeling dat de meeste kinderen naar school gingen, maar in de praktijk kwam daar eigenlijk weinig van terecht. Openbare scholen waren er voor iedereen, die meestal in combinatie met de kerk waren gevormd, maar kinderen werden vaak al op jonge leeftijd uit school gehaald om te werken. Sommigen leerden niet eens schrijven of lezen, maar dit hadden ze meestal ook niet nodig in het werk in de fabriek of op het platteland. Lezen werd overigens ook eerder geleerd dan schrijven, het was makkelijker om een kind te leren lezen dan hoe hij moest schrijven met een ganzenveer. Kinderen van welgestelden kregen beter onderwijs. Privéleraren of gouvernantes waren er om de kinderen privéles te geven.
Het onderwijs was verschillend voor jongens en meisjes. Ze leerden allebei de basisvaardigheden: Engels, Geschiedenis, (basis) Wiskunde en soms Frans. Jongens leerden daarbij nog Latijn en Grieks, terwijl meisjes zich meer richtten op hoe een jongedame zich moest gedragen. Geleerde vrouwen werden getolereerd, maar ze waren niet uitermate geliefd.

Vrouwen

In 1836 werden vrouwen nog veel onderdrukt. Vrouwen hadden geen stemrecht en konden bijvoorbeeld nauwelijks titels erven. In tegenstelling tot de mannen (die meestal op een leeftijd van rond de 30 trouwden), moesten vrouwen puur blijven tot het huwelijk. De meeste vrouwen huwden boven de leeftijd van 20, met het gemiddelde tussen de 22 en de 26. De man vroeg de vrouw ten huwelijk, meestal werden de huwelijken niet meer geregeld door de ouders, en een vrouw mocht altijd nee zeggen, mits ze een goede reden had. Huwelijken uit liefde werden niet vaak gesloten, vooral niet in de hogere kringen.
Arme vrouwen of vrouwen uit de middenklasse (niet die van hele rijke families) hadden vaak een baan voordat ze gingen trouwen. Geschikte beroepen voor meisjes waren zuster, lerares, winkeljuffrouw of naaister. De vrouwen uit de lage klassen werkten vaak op het platteland of in de fabriek, zelfs na hun huwelijk, of werkten als bediende in het huis van iemand anders. Als vrouwen uit de middelste klassen trouwden, dan stopten ze vaak met hun baan om voor de kinderen te zorgen. Vrouwen uit die klasse die nooit trouwen waren vaak hun hele leven lang gouvernante of gezelschapsdame.
Actrice was een schandalig beroep, wat voor de meeste mensen gelijk stond aan hoer. Het waren allang niet meer de mannen die alle rollen speelden, maar actrices kregen nooit een hoge sociale status.

Kunst

Omdat het leven zelf zo depressief was en maar een kleine groep profiteerde van de Industriële Revolutie, was de kunst erg romantisch aangelegd. Met romantisch bedoelen we niet dat er veel klef gedoe in voorkwam, maar dat de 19e-eeuwse kunstenaars een groot vertrouwen hadden in de emotie en verbeelding van de mens. Op schilderijen en in verhalen werd de werkelijkheid vaak beter afgebeeld dan hij daadwerkelijk was, en zaken als de natuur en het verleden werden geïdealiseerd. Simpel levende mensen en kinderen krijgen speciale aandacht, en oude ballades worden herlezen in de poëzie. Sprookjes en volksverhalen waren zeer geliefd in alle bevolkingsgroepen.
Vooral de rijkere klasse hield zich bezig met kunst en literatuur, en bij het laatste voornamelijk met de poëzie, waarmee de Romantiek enkele grote namen voortbracht. Wanneer deze tijd echter tegen zijn einde loopt, worden romans ook steeds populairder, maar dan voornamelijk in de middenklasse.

Vrije tijd

Als je wat rijker was en veel vrije tijd had, was het wel de bedoeling dat je dan je beste beentje voor zette. Er was voor mannen en vrouwen maar een kleine groep hobby's die als gepast werden geacht in de rijkere kringen.
Vrouwen moesten het rustig aan doen en thuis zitten. Ze lieten hun kwaliteiten blijken door te schilderen, een taal te leren, te lezen, muziek te spelen (zingen of klavier spelen) of te borduren of te naaien. De wat actievere types konden ook gaan wandelen, en bij beide geslachten was dansen erg geliefd.
Mannen hadden meer ruimte. Sporten was bijvoorbeeld gebruikelijk. Jagen was altijd nog een geliefd tijdverdrijf, maar verder werd er ook getennist en werd er zelfs gymnastiek beoefend, compleet in keurige sportkleding. Ook mannen lazen en maakten zichzelf geleerd door bijvoorbeeld talen te leren (maar zij mochten zich ook met natuurwetenschappen bezig houden). Ze hielden zich bovendien met kunst bezig - in een meer creatieve manier dan de vrouwen: ze schilderden, schreven of maakten muziek - waarbij voor hen alle instrumenten waren toegestaan.
Uiteraard waren beiden geslachten sociaal; ze gingen graag naar bals of kwamen bij elkaar over de vloer om te kaarten, dineren of te praten.

Kleding

In de jaren 1830 is er niets meer te zien van de Regency-stijl die bekend is van Pride and Prejudice. In plaats daarvan wordt er een beetje teruggegaan naar de stijl van de 18e eeuw, maar aan het einde van het decennium, als we in de echte Victoriaanse tijd terecht komen, ontwikkelt de stijl zich naar de stijl die we zo goed kennen.
De taille van de vrouwen verschoof weer van net onder de borst tot de middel, die weer strak in het korset kwam te zitten. Grote mouwen waren in de jaren 1830 zeer geliefd en zakken in de laatste helft van de jaren 30 meer naar beneden. Voorbeelden zijn hier en hier te vinden. Broeken werden niet gedragen door een vrouw, en schandalig gekleed gaan was absoluut verboden. 

Overigens was het voor vrouwen, rijk en arm, gewoon om te leren hoe ze hun eigen kleding moesten naaien en aanpassen tot de laatste mode. Het werd als verkwistend gezien om telkens nieuwe kleding te kopen. 
Het ideale silhouet van een man bevatte brede schouders, gecreëerd door pof-mouwen bij de schouders, een kleine middel, vaak door een gordel (een mannelijk corset) en ronde heupen. Hier is een voorbeeld van het ideale beeld van een man, in de vorm van twee "Dandies", modieuze jongemannen.
Kleding voor zwemmen (dat trouwens niet vaak werd gedaan en al helemaal niet op een gemengd strand) bestond vaak uit oude jurken voor vrouwen of oude kleding voor mannen. Ook tijdens het zwemmen moest alles bedekt zijn, er was geen ruimte voor blote lichaamsdelen. Vanaf 1830 werd er officieel zwemkleding verkocht, maar dat was meer een soort kleurrijke versie van de dagelijkse kleding die net iets losser zat.

Sociaal & Huwelijk

Het gezin was in de Romantiek erg belangrijk. Er werd veel tijd besteed aan de opvoeding van de kinderen, vooral bij de hogere klassen die daar tijd en ruimte genoeg voor hadden. Deze opvoeding was niet zachtzinnig, overigens. Veel ouders gingen streng om met hun kinderen, omdat ze dachten dat ze daar goede, sterke kinderen van zouden krijgen. Het is geen uitzondering als ouders hun kinderen slaan. Het werd als gezond beschouwd om kinderen zoveel mogelijk frisse lucht en koud water en zo weinig mogelijk eten te geven. 

Maar buiten het gezin was er nog veel tijd om te socialiseren met andere families uit dezelfde stand. Feestjes en familiediners waren erg gewoon, in de zomer werden vooral veel belangrijke feestjes gegeven in de plaats Bath, wat zo ongeveer de meest populaire Engelse vakantieplek was. Feestjes waren de perfecte kans voor mannen en vrouwen om elkaar te ontmoeten. Ze mochten nooit alleen zijn met elkaar, dus feestjes was een goede gelegenheid om elkaar te leren kennen door middel van conversatie en dans. Ook diners waren erg belangrijk, er waren meer dan eens familiediners, waarbij ook buitenstaanders (zoals toekomstige echtgenoten voor vrouwen) werden uitgenodigd.
Zoals al eerder is vermeld, was het de man die de vrouw ten huwelijk vroeg. De vrouw mocht nee zeggen, maar dit mocht ze vaak alleen doen met een goede reden. Als de man de vrouw ten huwelijk had gevraagd, moest er nog toestemming verleend worden door de vader van de vrouw. Minderjarigen mochten sowieso alleen met toestemming van hun ouders trouwen. De meeste mannen waren rond de 30 als ze trouwden en moesten ervaren zijn, terwijl vrouwen jong en puur waren. Na het huwelijk verhuisde de vrouw van haar echtelijke huis naar het huis van haar man.
De vrouw was daarna de baas over het huishouden. Het was haar taak om ervoor te zorgen dat er gekookt werd en dat alles schoon werd. Rijkere (middenklasse en hoger) vrouwen konden personeel inhuren om dit voor hen te doen, die dan het huishouden overnamen, hoewel de vrouw officieel nog altijd de verantwoordelijkheid had. Meisjes hielpen vanaf jonge leeftijd mee in het huishouden.
Scheiden kwam nauwelijks voor. De man mocht scheiden van de vrouw, als zij ontrouw was geweest. Het was meer sociaal geaccepteerd dat mannen ontrouw mochten zijn en absoluut geen goede reden voor een vrouw om te scheiden. In het geval van een scheiding nam de man meestal de kinderen mee en bleef de vrouw berooid achter.

Magie & Geschiedenis

Wie de Harry Potter boeken heeft gelezen, heeft een duidelijk beeld van dat de magische wereld qua uitvindingen achterloopt op de dreuzels. Normale uitvindingen als metro's, televisie en mobieltjes worden niet of nauwelijks gebruikt in de magische wereld.
In 1836 (of tenminste op onze RPG) is dit echter anders. In tegenstelling tot de dreuzels, lopen de magiërs voor, niet alleen in uitvindingen en industrialisatie, maar ook in ideeën. Waar in de dreuzelwereld vrouwen achtergesteld zijn aan de man, zijn ze in de tovenaarwereld (grotendeels) gelijk. Er mag rustig een vrouw Schoolhoofd zijn of Minister van Toverkunst, of zelfs een gewone baan hebben als Heler, terwijl een dreuzelvrouw alleen maar zuster kan worden. Omdat de meeste tovenaars of heksen niet gelovig zijn is er ook minder scheiding tussen verschillende religies. Ook homoseksuelen worden over het algemeen beter geaccepteerd, maar dit is vooral afhankelijk van persoon tot persoon en het is ook nog heel erg verboden.
Qua uitvindingen loopt bijvoorbeeld de trein voor. Terwijl er in 1831 nog maar net de eerste treinsporen in gebruik werden genomen, gebruikt Zweinstein al jarenlang een magisch spoornetwerk van Londen tot Zweinstein. Verder zijn er in het kasteel douches, wc's en stromend water in een tijdperk dat dat nauwelijks voorkwam.
Maar waar in de lange termijn Dreuzels zich ontzettend snel zullen ontwikkelen en binnen twee eeuwen computers en andere moderne technologie zullen bezitten, blijven de tovenaars vast zitten. Op dit moment staan ze nu voor op de dreuzels, maar ontwikkeling is er nauwelijks.